66
H E R Ş E Y İ M Z A S İ R K Ü L E R İ D E M E K D E Ğ İ L ! T İ C A R İ İ Ş L E T M E L E R D E T E M S İ L
Ü N S E V E R
X X X
Uygulamada ticari işletme ile esnaf işletmesinin ve ticari işletme ile şirket
kavramlarının birbirine karıştırılması nedeniyle yanlış hukuki çıkarımlar
yapıldığını görmekteyiz. Hâlbuki ticari işletme faaliyeti esnaf işletmesi
faaliyetini aşan, daha profesyonelleştirilmiş, özgün ve sınırları resmi
makamlarca belirtilen bir çalışmayı ifade eder. Burada emek ve sermaye
bir araya getirilerek esnaf faaliyetini aşan bir organizasyon
gerçekleştirilmektedir.
3
Örneğin Kaş’ta 4 odalı evinin iki odasını pansiyon
olarak çalıştıran ve ilgili hizmeti eşi ve çocukları yardımı ile veren kişinin
faaliyeti esnaf işletmesi faaliyeti iken; 50 yatak kapasiteli, 15 çalışanı
olan bir konaklama işletmesi ticari işletme niteliğindedir.
Aynı şekilde
“şirket”
kavramı ile
“ticari işletme”
kavramları da farklıdır.
Ticari işletme, bir pazardaki talebi karşılama ve bu yoldan kâr elde etme
amacı güdülen, fiili olarak ticari işlemlerin gerçekleştiği, fiziki olarak bir
ticari faaliyet türüne göre örgütlenmiş
“işyeri”
dir. Bir başka deyişle ticari
işletme, bir malvarlığıdır. Şirket ise, bir veya daha fazla gerçek ve/veya
tüzel kişinin bir araya gelerek emek ve/veya malvarlıklarını müşterek bir
amaçla ve bir sözleşme çerçevesinde birleştirmeleri sonucu ortaya çıkan
tüzel kişiliktir. Şirketler ticari işletmelerin sahibi olarak karşımıza
çıkarlar. Ticari işletme ile şirket arasındaki ilişki malvarlığı ile sahibi
arasındaki ilişkidir. Elbette gerçek kişi tacirler de ticari işletme sahibi
olabilirler.
Her ticari işletme sahibi
“tacir”
dir ve ticari işletme işlemleri hukuken
tacirlere özgü kurallara bağlı olarak değerlendirilir.
Yukarıdaki anlatımdan da anlaşılacağı üzere, ticari işletmelerin tüzel
kişiliği yoktur. Ticari işletmeler ister gerçek kişilere isterse tüzel kişilere
ait olsunlar, ticari temsilci ve/veya ticari vekil aracılığı ile işletilirler.
3
Ertan DEMİRKAPI, Ticari İşletmenin Tespiti Açısından Esnaf İşletmesi Kavramının Değerlendirilmesi,
Gazi Ünv. Hukuk Fakültesi Dergisi, 2013/1-2, s.380
