omut şekilde, tanımlı üretimin gerçekleştiği fabrika benzeri
işyerlerinde kolay tanımlanan “iş süresi”, özellikle hizmet
sektörü başta olmak üzere, işin daha soyut şekilde karşımıza
çıktığı iş ve işyerlerinde tanımı oldukça zor bir kavramdır. Kart basılan,
parmak izi okutulan, işin işyerinde başlayıp bittiği çalışma ilişkilerinde
çalışma süresinin tespiti belgeye dayalı olmakla birlikte, bu şekilde
çalışılmayan işyerlerinde “iş” gibi “işin süresi” de net ve somut değildir.
Örneğin otelde sabah erkenden servise başlayan bir servis elemanı,
öğlenden akşam yemeği servisine kadar işe ara verip sonra gece yarısına
kadar servis yaparsa çalışma süresi nasıl hesaplanacaktır? Ya da haftanın
3 günü iş seyahatinde olan birisinin çalışma sürelerinde hangi saatler
esas alınacaktır? Veyahut kış mevsiminde günde 5 saat, yaz mevsiminde
12 saat çalışma hallerinde hesaplama nasıl olacaktır?
Yukarıda sıralanan örnekleri çoğaltmak mümkündür. Her örnekle
sorun, daha da çetrefilli hâl alacak niteliktedir. İşin doğrusu, bırakın
hukuken ve teknik olarak çalışma süresini belirlemeyi, vicdanen de
bu durumlarda karar vermek kolay değildir. Bir tarafta kaç saat
çalışacağını ve karşılığında kaç para alacağını bilerek işe giren, bu şartları
kabul eden işçilerin bu kabullerine karşılık iş akdinin feshi sonrasında
“fazla çalışma ücreti” taleplerinin haklı ya da haksız olması, diğer tarafta
tatil gününü bilmeyen, bayramı olmayan, evine gideceği saati bile
işverenin iradesine teslim edip sabit ücretle çalışanların verdikleri
“ömrün” karşılığında bir bedel alamamaları…
Her iki durumda da verilecek kararın herkesi
tatmin etmesi hiç de kolay değildir.
OECD’nin 30 yılı aşkın süredir gelişmekte
olan ülke sınıflandırmasında olan Türkiye’de,
özellikle turizm sektörü gibi hizmet sektörleri
başta olmak üzere soyut anlamda üretimin
söz konusu olduğu işlerde, işçi–işveren
uyuşmazlıkları arasında en önemli yeri
İ Ş Ç İ – İ Ş V E R E N İ L İ Ş K İ L E R İ N D E P O T A N S İ Y E L U Y U Ş M A Z L I K : F A Z L A Ç A L I Ş M A
27
Ü N S E V E R
X X I X
S
Türkiye’de, özellikle turizm
sektörü gibi hizmet sektörleri
başta olmak üzere soyut
anlamda üretimin söz konusu
olduğu işlerde, işçi–işveren
uyuşmazlıkları arasında en
önemli yeri
“fazla çalışma
sorunu”
almaktadır.
