163
Ü N S E V E R
X X X
II
Yeni bir tanım: Mesleki Ticari İşletme
Ticari bir amaçla ve ticarete ilişkin mevzuata göre oluşturulup, ticari
faaliyette bulunulsa da özel bir kanuna dayalı olarak faaliyetin
gerçekleştirilebilmesi için asgari sayıda “mesleki niteliklere uygun
personel/sahip” zorunluluğunun bulunduğu işletme modeline
“mesleki ticari işletme” demeyi uygun buluyoruz.
Mesleki ticari işletmelerde işletmeci/yatırımcı açısından temel amaç
“kâr” olmakla birlikte faaliyet ve fiziki anlamda işletme sıkı standarda/
kurallara bağlanır. Bu standart/kurallara uygun faaliyetlere, bu
özellikleri taşımayan ve hatta taşıdığı kamu tarafından belgelenmeyen
başkalarına karşı “ayrıcalık” tanınır. Kanunla tanımlanan alanda
faaliyet gösteren ve “tekel/inhisar hakkı” tanınan bu ticari işletmelerin
faaliyetleri denetim ve denetime bağlı yaptırımlarla düzenlenir.
Bir başka deyişle, bu alanlarda liberalizmin temeli olan “bırakınız
yapsınlar” kuralının tersi işler. Kamu tarafından tanımlanmış faaliyeti
gerçekleştirmek ile ilgili tanınan ayrıcalık/hak, denetim ve yaptırımı
da beraberinde getirir. Hukuk, devletin “ayrıcalık bahşettiği” alanda
kamuya sunulacak hizmetleri “sıkı şekilde” nitelemek ve denetlemekle
ilgili olarak çok önemli bir işlev taşır. Bu işlev detaylı, doğru
kurgulanmış, uluslararası düzenlemelere aykırı olmayan mevzuat ile
hayata geçer. Konunun daha iyi anlaşılması için örneklemekte yarar
vardır: Seyahat Acentası, Borsa Aracı Kurumu, Tıbbî Laboratuar, Gıda
Laboratuarı vb. ilk akla gelenleridir.
Örneklenen yapılar esas olarak “kâr” amacıyla faaliyet gösterseler
de mevzuatta yer alan nitelik ve sayıda personeli istihdam etmeden
B İ N A Y I T U R İ Z M İ Ş L E T M E S İ Y A P A N U N S U R : P E R S O N E L
